6. reges ex pacto superioris anni aedificiis habilia multa suis misere carpentis etauxiliarii milites semper munia spernentes huius modi ad obsequendisedulitatem Iuliani blanditiis deflexi quinquagenarias longioresque materiasvexere cervicibus ingravate et fabricandi ministeriis opem maximamcontulerunt.

7. Quae dum diligenti maturantur effectu, Hariobaudes exploratis omnibusrediit docuitque conperta. post cuius adventum incitatis viribus omnes venereMogontiacum, ubi Florentio et Lupicino, Severi successore, destinatecertantibus per pontem illic constitutum transiri debere, renitebatur firmissimeCaesar adserens pacatorum terras non debere calcari ne, ut saepe contigit, perincivilitatem militis occurrentia vastitantis abrupte foedera frangerentur.

8. Alamanni tamen omnes, quos petebat exercitus, confine, periculumcogitantes Suomarium regem amicum nobis ex pactione praeterita monueruntminaciter ut a transitu Romanos arceret. eius enim pagi Rheni ripis ulterioribusadhaerebant. quo testante resistere solum non posse, in unum coacta barbaramultitudo venit prope Magontiacum prohibitura viribus magnis exercitum netransmitteret flumen.

9. gemina itaque ratione visum est habile quod suaserat Caesar, ne pacatorumterrae corrumperentur, neve renitente pugnacissima plebe pons cum multorumdiscrimine iungeretur, iri in locum ad conpaginandum pontem aptissimum.

10. quod hostes sollertissime contemplati per contrarias ripas leniter incedentesubi nostros figere tentoria procul cernebant, ipsi quoque noctes agebantexsomnes custodientes pervigili studio ne transitus temptaretur.

11. verum cum nostri locum adventarent provisum, vallo fossaque quieverecircumdati et adscito Lupicino in consilium Caesar certis imperavit tribunis, uttrecentenos pararent cum sudibus milites expeditos, quid agi, quove iri deberetpenitus ignorantes.

12. et collecti nocte provecta inpositique omnes, quos lusoriae navesquadraginta quae tunc aderant solae ceperunt, decurrere iubentur per flumenadeo taciti ut etiam remi suspenderentur ne barbaros sonitus excitaretundarum, atque mentis agilitate et corporum, dum hostes nostrorum ignesobservant, adversas perrumpere limitis ripas.

13. Dum haec celerantur, Hortarius, rex nobis antea foederatus, nonnovaturus quaedam, sed amicus finitimis quoque suis, reges omnes et regales etregulos ad convivium conrogatos retinuit epulis ad usque vigiliam tertiamgentili more extentis, quos discedentes inde casu nostri ex inproviso adorti necinterficere nec corripere ullo genere potuerunt tenebrarum equorumqueadiumento, quo dubius impetus trusit, abreptos, lixas vero vel servos, qui eospedibus sequebantur, nisi quos exemit discrimine temporis obscuritas,occiderunt.

14. Cognito denique Romanorum transitu, qui tunc perque expeditionespraeteritas ibi levamen sumere laborum opimabantur, ubi hostem contingeretinveniri, perculsi reges eorumque populi, qui pontem, ne strueretur, studioservabant intento, metu exhorrescentes diffuse vertuntur in pedes: et indomitofurore sedato necessitudines opesque suas transferre longius festinabant.statimque difficultate omni depulsa, ponte constrato sollicitarum gentiumopinione praeventa visus in barbarico miles per Hortarii regna transibatintacta

15. ubi vero terras infestorum etiam tum tetigit regum, urens omnia rapinisqueper medium rebellium solum grassabatur intrepidus. Postque saepimentafragilium penatium inflammata et obtruncatam hominum multitudinemvisosque cadentes multos aliosque supplicantes cum ventum fuisset adregionem cui Capellatii vel Palas nomen est, ubi terminales lapidesAlamannorum et Burgundiorum confinia distinguebant, castra sunt posita eapropter ut Macrianus et Hariobaudus germani fratres et reges susciperenturinpavidi, qui propinquare sibi perniciem sentientes venerant pacem anxiisanimis precaturi.

16. post quos statim rex quoque Vadomarius venit, cuius erat domicilium contraRauracos, scriptisque Constanti principis, quibus commendatus est artius,allegatis leniter susceptus est, ut decebat, olim ab Augusto in clientelam reiRomanae susceptus.

17. et Macrianus quidem cum fratre inter aquilas admissus et signa stupebatarmorumque varium decus, visa tunc primitus, proque suis orabat. Vadomariusvero nostris coalitus utpote vicinus limiti mirabatur quidem apparatumambitiosi procinctus sed vidisse se talia saepe ab adulescentia memineratprima

18. libratis denique diu consiliis concordi adsensione cunctorum Macrianoquidem et Hariobaudo pax est adtributa, Vadomario vero, qui suam locaturussecuritatem in tuto et legationis nomine precator venerat pro Vrio et Vrsicinoet Vestralpo regibus pacem itidem obsecrans interim responderi non poteratne, ut sunt fluxioris fidei barbari, post abitum recreati nostrorum parumadquiescerent per alios inpetratis.

19. sed cum ipsi quoque missis legatis post messes incensas et habitaculacaptosque plures et interfectos ita supplicarent, tamquam ipsi haec deliquissentin nostros, pacem condicionum similitudine meruerunt. inter quas id festinatumest maxime, ut captivos restituerent omnes, quos rapuerant excursibus crebris.

1. Haec dum in Galliis caelestis corrigit cura, in comitatu Augusti turbonovarum exoritur rerum a primordiis levibus ad luctus et lamenta progressus.in domo Barbationis pedestris militiae tunc rectoris examen apes fecereperspicuum, superque hoc ei prodigiorum gnaros sollicite consulenti discrimenmagnum portendi responsum est, coniectura videlicet tali, quod hae volucrespost conpositas sedes opesque congestas fumo pelluntur et turbulento sonitucymbalorum.

2. huic uxor erat Assyria nomine nec taciturna nec prudens, quae eo adexpeditionem profecto et multiplici metu suspenso ob ea quae meminerat sibipraedicta, perculsa vanitate muliebri, ancilla adscita notarum perita, quam apatrimonio Silvani possederat, ad maritum scripsit intempestive velut flensobtestans, ne post obitum Constanti propinquantem in imperium ipse utsperabat admissus, despecta se anteponeret Eusebiae matrimonium tuncreginae decore corporis inter multas feminas excellentis.

3. quibus litteris occulte quantum fieri potuit missis ancilla, quae dominadictante perscripserat, reversis omnibus e procinctu exemplum ferens adArbetionem noctis prima quiete confugit avideque suscepta chartulam prodidit.

4. hocque indicio ille confisus ut erat ad criminandum aptissimus principi detulitatque ex usu nec mora ulla negotio tributa nec quiete Barbatio epistulamsuscepisse confessus et mulier scripsisse documento convicta non levi cervicibusinteriere praecisis.

5. hisque punitis quaestiones longe serpebant vexatique multi nocentes sunt etinnocentes. inter quos etiam Valentinus ex primicerio protectorum tribunus utconscius inter conplures alios tortus aliquotiens supervixit, penitus quid eratgestum ignorans. ideoque ad iniuriae periculique conpensationem ducis inIllyrico meruit potestatem.

6. Erat autem idem Barbatio subagrestis adrogantisque propositi, ea re multisexosus quo et, dum domesticos protectores sub Gallo regeret Caesare, proditorerat et perfidus et post eius excessum nobilioris militiae fastu elatus inIulianum itidem Caesarem paria confingebat crebroque detestantibus bonis subAugusti patulis auribus multa garriebat et saeva,

7. ignorans profecto vetus Aristotelis sapiens dictum, qui Callisthenemsectatorem et propinquum suum ad regem Alexandrum mittens ei saepemandabat, ut quam rarissime et iucunde apud hominem loqueretur vitaepotestatem et necis in acie linguae portantem.

8. ne sit hoc mirum, homines profutura discernere non numquam et nocentiaquorum mentes cognatas caelestibus arbitramur, animalia ratione carentiasalutem suam interdum alto tueri silentio solent, ut exemplum est hoc perquamnotum.

9. linquentes orientem anseres ob calorem plagamque petentes occiduam cummontem penetrare coeperint Taurum aquilis abundantem, timentes fortissimasvolucres, rostra lapillis occludunt, ne eis eliciat vel necessitas extremaclangorem, isdemque collibus agiliore volatu transcursis proiciunt calculosatque ita securius pergunt.