Wyciagnal z kieszeni portfel, wyjal zwitek banknotow i podal je H~eronowi.

Glowny agent przeliczyl pieniadze. Na jego twarzy odbil sie wyraz wielkiego zadowolenia.

– A teraz – rzekl, upewniwszy sie o ilosci banknotow, co mi powiesz o tym czlonku ligi?

– Znam go od lat – odpowiedzial de Batz – jest krewnym Antoniego St. Justa i nalezy z pewnoscia do ligi.

– Gdzie mieszka?

– To twoja sprawa. Widzialem go w teatrze, a nastepnie w zielonym gabinecie. Asystowal obywatelce Lange. Slyszalem, ze mial ja odwiedzic jutro o czwartej; wiesz chyba, gdzie ona mieszka.

De Batz poczekal, az H~eron skreslil znow pare slow na skrawku papieru, po czym wstal spokojnie, nalozyl plaszcz na ramiona i zwrocil sie ku wyjsciu.

Pozegnanie miedzy tymi dwoma ludzmi bylo krotkie. De Batz skinal glowa, a H~eron odprowadzil go do drzwi i zawolal zolnierza, pelniacego sluzbe na korytarzu.

– Wskaz obywatelowi droge do bramy – rzekl krotko. – Do widzenia – dodal w koncu, zwracajac sie do towarzysza.

W dziesiec minut pozniej Gaskonczyk znalazl sie na ulicy miedzy murami Temple a malym kosciolkiem sw. Elzbiety. Spojrzal do gory ku zakratowanemu okienku w wiezy – blade swiatelko wskazywalo miejsce, gdzie syna Bourbonow uczono przeklinac tradycje swego rodu na rozkaz szewca, dawnego marynarza, karanego swego czasu za kradziez i niesubordynacje. I nie zdajac sobie sprawy z haniebnego czynu, popelnionego przed chwila, pomyslal o H~eronie z oburzeniem, a o Simonie z obrzydzeniem. Nastepnie mysl jego odbiegla daleko od glownego agenta. – Ten intrygancki „Szkarlatny Kwiat” bedzie mial dopiero robote jutro! – pomyslal – przynajmniej przez kilka dni nie bedzie mial czasu mieszac sie do moich spraw. Zdaje sie, ze po raz pierwszy czlonek tej cennej ligi znajdzie sie w pazurach tak malo pozadanych ludzi, jakimi sa H~eron i jego zgraja.

– Wczoraj byles niegrzeczny i nieuprzejmy. Jakze moglam sie usmiechac, gdy byles taki zimny.

– Wczoraj nie bylem z toba sam na sam. Czyz moglem byc szczery, gdy obojetne uszy sluchaly tego, co mialo byc wylacznie dla ciebie?

– Ach, monsieur! Czy w Anglii nauczono cie tych pieknych slowek?

– Nie, mademoiselle, one rodza sie pod wplywem twych pieknych oczu.

Panna Lange siedziala na malej staroswieckiej kanapie z wiazka wczesnych fiolkow, ktora przyniosl jej St. Just, wiedzac, ze lubi kwiaty. Piekna glowke oparla o miekkie jedwabie poduszek – przypominala Armandowi rzezbiona kamee, ktora widzial u swojej siostry Malgorzaty. Usadowil sie u jej stop na niskim taborecie i wydawalo mu sie, ze salonik byl jakby sliczna ramka do uroczego obrazu, ktory mial przed oczyma. Wszystko tu bylo tak przytulne, choc powazne: male stylowe meble, miniaturowe stoliki „Vernis_Martin”, miekkie draperie i dywan „Aubusson” o jasnych tonach.

Panna Lange byla sierota; zyla samotnie pod opieka ubogiej starszej krewnej, wystepujacej w roli towarzyszki, gospodyni i sluzacej: ona to trzymala z dala zbyt natarczywych wielbicieli mlodej, popularnej aktorki.

Panna Lange opowiedziala Armandowi cala swa przeszlosc i dziecinstwo spedzone w zakladzie zlotnika M~ezi~ere, krewnego jej matki. Zwierzyla mu sie, w jaki sposob zrodzilo sie w niej pragnienie artystycznej kariery, jak musiala walczyc z przesadami rodziny i jak w koncu, zwyciezajac wszystkie przeszkody zdobyla niezaleznosc.

Nie robila najmniejszej tajemnicy ze swego niskiego pochodzenia; przeciwnie, dumna byla, ze doszla tak daleko o wlasnych silach. Liczyla dopiero 20 lat, a miala juz wybitne stanowisko w artystycznym swiecie Paryza.

Armand sluchal jej szczebiotu z zajeciem, wypytujac ja z taktem o rozmaite szczegoly, a ona nawzajem pytala o jego lata dziecinne i o piekna Malgorzate, ktora byla swego czasu najjasniejsza gwiazda w wytwornym zespole artystow „Komedii Francuskiej”. Nie widziala nigdy na scenie Malgorzaty St. Just, ale do tej pory Paryz wyslawial jej talent i wszyscy milosnicy sztuki dramatycznej ubolewali, ze opuscila teatr.

W ten sposob rozmowa zeszla znow na Anglie; panna Lange oswiadczyla, ze zywi wielka sympatie dla przybranej ojczyzny Armanda.

– Dawniej zdawalo mi sie, ze to brzydki kraj, pelen halasu i wrzenia przemyslowego zycia, przesycony mgla i dymem zabojczym dla roslinnosci.

– A zatem w przyszlosci – pani – odrzekl – mysl o Anglii jako o kraju okrytym zielonoscia, gdzie na wiosne drzewa owocowe przystrajaja sie kwieciem, jak w czarownej bajce, a bujna trawa roztacza puszysty kobierzec w cieniu prastarych debow i odwiecznych zamkow obroslych bluszczem i powojem.

– A „Szkarlatny Kwiat”? Opowiedz mi o nim, monsieur.

– Ach, mademoiselle, czegoz jeszcze o nim nie wiesz? „Szkarlatny Kwiat” jest czlowiekiem, ktory poswiecil cale zycie cierpiacej ludzkosci. Slucha tylko jednego glosu – jeku uciemiezonych.

– Przeciez twierdza, monsieur, ze filantropia gra podrzedna role u waszego bohatera, i ze naraza sie jedynie dla sportu.

– Jak kazdy Anglik, mademoiselle, „Szkarlatny Kwiat” wstydzi sie wszelkiej uczuciowosci. Bedzie sie jej wypieral do upadlego, choc szlachetne jego serce odczuwa gleboko kazdy bol. Sport?… A moze sport i milosc blizniego zblizone sa do siebie pod pewnym wzgledem? Zawody na smierc i zycie, walka o zwyciestwo, rzucanie na hazard wlasnego zycia z pogarda smierci…

– Lekaja sie go we Francji, monsieur; wybawil tylu, tylu ludzi skazanych przez „komitet bezpieczenstwa publicznego”!

– Daj Boze, by wiecej jeszcze wyratowal.

– Ach, monsieur! Niech ratuje biedne dziecko, wiezione w Temple!

– Litujesz sie nad nim, mademoiselle?

– Jak kazda dobrze mi myslaca kobieta we Francji. Ach! – dodala, wdziecznym ruchem skladajac rece i patrzac na Armanda oczyma pelnymi lez – gdyby wasz szlachetny „Szkarlatny Kwiat” chcial zajac sie tym niewinnym jagniatkiem blogoslawilabym go z calego serca!

– Niech cie Bog blogoslawi za te slowa, mademoiselle – rzekl Armand z uniesieniem i olsniony jej urokiem i kobiecoscia kleknal przed nia na jedno kolano.

– Zaczalem tracic wiare we wlasny narod, uwazajac Francuzow za podlych, a kobiety za godne pogardy. Moglbym dziekowac ci na kolanach za slodkie slowa wspolczucia i prawdziwie macierzynskie serce dla malego delfina.

Nie wstrzymywala lez. Wzbieraly w jej oczach i splywaly po swiezych policzkach, nie odejmujac uroku twarzyczce. W jednej rece trzymala koronkowa chusteczke, ktora od czasu do czasu ocierala oczy, a druga oddala prawie bezwiednie Armandowi.

Zapach fiolkow wypelnial pokoj.

St. Just kleczal u jej stop, przyciskajac usta do jej reki. Armand byl bardzo mlodym idealista. W tej chwili trudno bylo twierdzic, ze kochal sie w pannie Lange. Milosc przyszla pozniej, gdy nieszczescie spadlo na niego jak grom – teraz poddawal sie tylko czarowi jej osoby z calym entuzjazmem. Uwazal za rzecz zupelnie naturalna, ze zgina kolana przed urocza mala kamea, ktorej poznanie dalo mu tyle radosci i estetycznego upojenia.

Wkolo niego swiat szedl za popedem najnizszych instynktow; ludzie zwalczali sie wzajemnie wsrod obludy i nienawisci; ale do tego malego stylowego saloniku, zdobnego w jedwabie i koronki, nie dotarl nigdy zewnetrzny swiat. Tu panowaly jedynie spokoj i piekno.

Z mlodzienczego upojenia wyrwaly ich ciezkie kroki na starych debowych schodach. Rozlegl sie grozny rozkaz, krzyk kobiety, i w tej samej chwili wpadla do pokoju opiekunka mlodej aktorki pani Belhomme, drzac na calym ciele.

– Janko! Janko! Moje dziecko, to okropne! Moj Boze, co sie z nami stanie? – Jeczac i zawodzac rzucila sie na krzeslo, kryjac twarz w faldach fartucha. Panna Lange i Armand nie ruszyli sie z miejsca, jakby skamienieli. On kleczal w dalszym ciagu u jej stop, a ona nie odrywala oczu od jego twarzy. – Zdawalo sie, ze nie zauwazyli nawet obecnosci starej krewnej, ale uslyszeli miarowe kroki na schodach i grozna komende: